Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Hattı ve Batı Anadolu fay hattı olmak üzere toplamda 3 büyük fay hattı bulunmaktadır. Türkiye Deprem Haritasına göre deprem riskinin en az olduğu dördüncü ve beşinci grupta yer alan iller ise Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman’dır.

Edirne, Deprem Araştırma Dairesi tarafından hazırlanan deprem bölgeleri haritasına göre en az riskli bölge içinde yer almaktadır. Edirne’nin Merkez İlçesi, Havsa, Meriç, Süloğlu ve Lalapaşa ilçeleri 4. derece deprem bölgesinde yer alırken Uzunköprü 3 ve 4; İpsala 2 ve 3; Keşan 2, 3 ve 4; Enez ise 2 ve 1. derece deprem bölgelerinde yer almaktadır.

Araştırmacıların erişebildiği kaynaklardan elde ettiği bilgiler ışığında Edirne’de hissedilebilen ilk deprem 7 Nisan 460 tarihinde meydana gelmiştir. Bu depremden Trakya bölgesi etkilenmiştir. Edirne’de hissedilen ikinci deprem İstanbul merkezli 26 Ekim 740 tarihinde meydana gelen depremdir. Bu bağlamda Trakya Bölgesinde hissedilen 854, 926, 929, 989, 990 ve 25 Ekim 986 tarihlerindeki depremler Edirne’den de hissedilmiştir.[1]

23 Eylül 1065 tarihinde de Edirne’de şiddetli bir deprem daha olmuştur. Bu deprem, İstanbul, Tekirdağ Kapıdağ yarımadası ve İznik’te de hissedilmiştir.

1509 depremi Edirne ve İstanbul’da büyük hasarlar yapmıştır. Padişah II. Bayezid’in Edirne’de olduğu 23 Ekim 1509’da ve 16 Kasım 1509 tarihlerinde Edirne’de iki deprem meydana gelmiştir. Edirne’de bazı camilerin ve minarelerin üst kısımları düşmüştür. II. Bayezid Külliyesin de bazı çatlaklar meydana gelmiştir.[2] Ahmet Badi Efendi de depremle ilgili şu bilgileri vermektedir; “H:915-M:1509 senesinde yer ve gök sallandı. Eşya ve boşluk yerlerini değiştirip kırk beş gün devamlı olarak yer sarsıldı. Halk örtü altına giremeyip bahçelerde ve açıklıklarda barındılar. Yalnız Edirne’de değil İstanbul’da ve komsu ülkelerde de birçok evlerin yıkıldığını”[3] yazmaktadır.

Edirne’nin şehir tarihinde yaşanılan en büyük depremi H:1165/M:1751-1752 yılında yaşanmıştır. Zelzele-i Azime adıyla anılan bu deprem, 30 Temmuz 1752’de meydana gelmiştir. Merkez üssü Havsa İlçesi ile Hasköy kasabasıdır. Edirne Büyük Depremini canlı yaşayan Örfi Mahmut Ağa depremi şöyle anlatmaktadır;  “Ramazan’ın 18. Pazar gecesi iftardan sonra Allah’ın emriyle şehrin batı yönünden önce duman gibi toz kalkıp, dolu yağar gibi büyük bir çatırtı duyuldu. Arkasından, bir soluk alacak kadar bir zaman bile geçmeden, acaba nedir derken birden bire yeryüzü, deniz dalgalanması gibi öyle hareket etti ki, iniş ve yokuşlar kaybolup, her taraf görünür oldu. Birbirini izleyen sarsıntılar sonunda, sağlam yapılar bile yerle bir oldu. Yer, o derece sallandı ki, nasıl ki kuvvetli bir insan taze bir fidanı bütün gücü ile sarsarsa, yeryüzü de öyle sarsılıyordu. Bu hali insanlar ve hayvanlar korku içinde seyrediyorlardı. Hareketin şiddetinden bütün minareler toprağa secde edercesine yıkılıyor ve ayakta kalanlar, serviler gibi sallanıyorlardı. Yalnız, Sultan Selim Caminin dört minaresi ile İbrahim Paşa ve Defterdar Camilerinin birer minareleri sağlam kaldı. Öbür bütün minareler yıkıldı. Nice binalar göz açıp kapanıncaya kadar yerle bir olup, karga ve baykuş yuvası haline geldi. Hatta kıymetli vezir Ekmekçizade Ahmet Paşa’nın yaptırmış olduğu taş hanın batı yönündeki taş duvarı, harem bahçesine bitişik olup, o korku dolu gecede yıkılıp, yerle bir olmuş, iç ve dış bahçeler birleşmişlerdir.” diye anlatarak yaşadığı o günleri bizlere aktarmıştır. Bu depremde insanların açık yerde olduklarından ve iftardan sonra camilerde bulunmadıklarından fazla ölüm olmadığı, ancak, kandil asmak için minarelerde bulunan müezzinlerle, duvar altında veya yakınında bulunanlardan yüz kadar insanın öldüğünü yine Örfi Ağa bizlere bildirmektedir. Edirne’de yaşanılan bu büyük depremin yaraları ancak H:1172-M:1758 yılında Sultan III. Mustafa’nın Edirne’ye gelişinde yıkılanların tümünün tamir edilip yenilenmelerine emir verip gereği yerine getirilmiştir.[4]

22 Mayıs 1766 Perşembe günü merkezi Marmara Denizinde meydana gelen deprem ve sonrası 5 Ağustos 1766 da yaşanılan artçı depremde Edirne’de etkilenmiş hasara yol açmış Enez Fatih Camii zarar görmüş ibadete kapatılmıştır.[5]

XIX. yüzyıl boyunca yine Edirne’de birçok deprem hissedilmiştir. 1829 yılında meydana gelen deprem, Edirne başta olmak üzere İstanbul, Selanik ve Bükreş’de hissedilmiştir. 17-22 Ağustos 1860 yılında da art arda iki deprem meydana gelmiş Edirne’de etki alanı içinde yer almıştır. 14 Temmuz 1870 ve 1874, 1877, 1887 yıllarında da merkezi Edirne dışında olan depremler kentte hissedilmiştir. 1888 yılında merkez üssü Edirne ve Tekirdağ olan bir deprem daha kentte meydana gelmiştir.[6]

Edirne, H:1310-M:1892 senesi Recebinin üçüncü ve H:1308-M:1890 Ocak ayının dokuzuncu Cuma gecesi yine deprem yaşamıştır. Ancak bu depremde binalara hiçbir zarar olmamıştır.[7] Edirne 1893 yılında ise iki deprem felaketini birden yaşamıştır. Birincisi 21 Ocak 1893 (H.3 Recep 1310), ikincisi ise 26 Temmuz 1893 (H.12 Muharrem 1311) tarihinde meydana gelmiştir.[8] Yine Ahmet Bâdi’nin belirttiğine göre 1892, 1893, 1894, 1896, 1897 yıllarında da hafif ve orta şiddetli birkaç deprem olmuşsa da hasar meydana gelmemiştir. 16 Nisan 1906, 22 Ocak ve 6 Şubat 1907 tarihlerinde de Edirne ve çevresinde sarsıntılar olmuştur.[9]

Edirne’nin 20. Yüzyılda hissettiği deprem 8-9 Ağustos 1912 tarihinde 7.3 şiddetinde gerçekleşen Şarköy-Mürefte depremidir.[10] 1912 depreminin meydana gelmiş olduğu fay Kuzey Anadolu Fay Hattıdır.[11] 28 Ekim 1942 İstanbul, 18 Mart 1953 Çanakkale depremleri de Edirne’de hissedilmiştir.

18.6.1953 Edirne depremi, Deprem merkezi, Edirne’nin kuzeyinde, Tunca Vadisini takip eden bir kuzey-güney fay ile ilgilidir. Deprem sırasında 270 bina ağır hasara, 5300 bina hafif hasara maruz kalmıştır. (Edirne ve civardaki Köylerde). 15 ci ve 16 cı asırda inşa edilmiş tarihî camilerin kubbeleri ağır bir şekilde çatlanmıştır. Bu raporu yazan tarafından arazide yapılmış olan müşahedelere göre, deprem şiddeti VII- VII dir. Üst merkezin koordoneleri: 26° 35’E; 41°45’N.[12]

17 Ağustos 1999 tarihinde gerçekleşen Gölcük depremi de Edirne’de şiddetli hissedilmiş ancak hasar meydana gelmemiştir.

Sonuçta Birinci dereceden deprem bölgesi olan Kuzey Anadolu Fay Hattı’nda tarih boyunca birçok yıkıcı depremler meydana gelmiştir. Bu fay hattı üzerindeki depremlerden etkilenen Edirne özellikle 1509 ve 1766 yıllarında yıkıcı depremler yaşamıştır. Her ne kadar Edirne aktif deprem fay hattı üzerinde bulunmuyor olsa da Marmara Denizinde gerçekleşmesi beklenen tahmini 7 ve üstü şiddetindeki depremin Edirne’yi de etkileyeceği muhakkaktır. Onun için her yaştaki halkımızda deprem bilincinin oluşturulması için eğitimlerin ısrarla verilmesi gereklidir. Mimar ve müteahhitlerimizin belirlenen deprem standartlara göre binaları inşaa etmeleri önemli ve değerlidir. Özellikle site ve apartman altlarına yapılan alışveriş merkezleri, kahvehane vb. binaların kolonlarının kesilip kesilmediklerinin kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Sitelerde oturan bazı apartman sakinlerinin yasak olmasına rağmen merdiven boşluklarına ayakkabılık vb. gibi malzemelerini koymamaları gerektiği bilincine erişmelidir. Kentin olağanüstü eylem planı güncellenmeli ve tatbikatlar yapılmalıdır.

6 Şubat Kahramanmaraş merkezinde gerçekleşen ve 11 ilimizde büyük hasar ve ölümlere neden olan depremde hayatını kaybeden tüm vatandaşlarımızın mekanı cennet olsun. Yaralılarımıza acil şifalar diliyoruz. Deprem bölgesine yardım ulaştırmak için çırpınan vatandaşlarımıza minnettarız.

Edirne depremleri, Edirne deprem toplanma yerleri ve eğitim videoları ile ilgili bilgilere ulaşmak için tıklayınız. 

Saygılarımla

• KAYNAKÇALAR
• [1] Cengiz, Hasan Ali (2020) 1752 Edirne depremi.-İstanbul:Kitabevi yayınları no:791,  s.19
• [2] Cengiz, Hasan Ali (2020) 1752 Edirne depremi.-İstanbul:Kitabevi yayınları no:791,  s.14
• [3] Bâdi, Ahmet (2000) Riyaz-ı Belde-i Edirne.- çev.Ratip Kazancıgil.-Edirne:Edirne valiliği yayınları no 13, s.;196.
• [4] Bâdi, Ahmet (2000) Riyaz-ı Belde-i Edirne.- çev.Ratip Kazancıgil.-Edirne:Edirne valiliği yayınları no 13, s.;239-240
• [5] Cengiz, Hasan Ali (2020) 1752 Edirne depremi.-İstanbul:Kitabevi yayınları no:791,  s.24
• [6] a.g.a.e. s.25
• [7] Bâdi, Ahmet (2000) Riyaz-ı Belde-i Edirne.- çev.Ratip Kazancıgil.-Edirne:Edirne valiliği yayınları no 13, s.;261
• [8] Aras, Deniz (2003) Edirne’de 1912 Marmara Depremi ve Afet Yönetimi.-İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Programı Yüksek Lisans Tezi, s.12
• [9] Cengiz, Hasan Ali (2020) 1752 Edirne depremi.-İstanbul:Kitabevi yayınları no:791,  s.26
• [10] Terekli, Bülent (2011) 1912 Şarköy-Mürefte Depremi ve Etkilediği Alanlar.-İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, s.8
• [11] Aras, Deniz (2003) Edirne’de 1912 Marmara Depremi ve Afet Yönetimi.-İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Programı Yüksek Lisans Tezi, s.11
• [11] Pınar, N. (1955). 1952 yılından 1954 yılına kadar Türkiye’de yapılmış olan Seismolojik çalışmalar hakkında rapor . Türkiye Jeoloji Bülteni , 6 (1) , 178-187 .