Yaşadığımız 6 Şubat depremi, ülkemizin Cumhuriyet döneminde yaşanılan en büyük deprem olarak tarih kayıtlarına girdi.
Deprem 11 şehirde binlerce evi yıkarken enkazlar altında kalan on binlerce vatandaşımıza da mezar oldu. 6.05.2023 tarihinde yayımlanan bilgilere göre Kahramanmaraş merkezli depremlerde 50.783 vatandaşımız hayatını kaybetti. Deprem bölgesinden de 4.1 milyon kişinin evinden ayrılmasına neden olan felaket, 1.5 milyon kişiyi de evsiz bıraktı.
Bu bağlam da, yaşanılan bu depremle birlikte deprem bölgesindeki halkımız başka bölgelere göç etmek için araştırma yaparken diğer deprem fay hattında bulunan vatandaşlarda kendilerine yeni bir yerleşim yeri bulma arayışına girdi.

Depremin ardından geçen bir yıl içinde deprem bölgesinde yaşayan insanların sağlıklı ve sosyal yaşam standartlarının sağlanamaması, depremde cenazesine erişim sağlanamayan kişilerin bulunamayışı depremde yaşanılan üzüntüleri daha da artırmaktadır. Ailesini, komşusunu, arkadaşını kaybeden insanlar bir taraftan kendilerine yeni yaşam alanı bulma telaşı yaşarken bir taraftan da yaşaması için gerekli ekonomik sıkıntılarını gidermeye çalışmaktadır.

Depremin gerçekleşmesinden sonra kaleme aldığım “Edirne’nin Şehir Tarihinde Yaşanılan Depremler” başlıklı yazım, ulusal ve uluslararası alanda büyük ilgi görmüştü. Yazımın Google üzerinden analizini yaptığımda karşılaştığım tablo daha da ilginçti. Yayımlamış olduğum yazıya okuyucuların, Google üzerinden yaptığı Edirne depremleri, Edirne deprem, Edirne depremi, Edirne deprem riski, Edirne deprem tarihi, Edirne’de fay hattı var mı?, Edirne’de büyük deprem ne zaman oldu?, Edirne deprem bölgesi mi? Edirne depremden etkilenir mi? ve bunlara yakın Edirne ve deprem ilişkisi olan 50 soru taramasıyla ulaştığını tespit ettim.

Yazıya 10 Şubat 2023 ile  5 Şubat 2024 tarihleri arasında 58 ülkenin 371 şehrinden 15.279 okuyucu erişim sağladı. Ülke sıralamasında ilk beş ülke Türkiye, Almanya, Amerika, Macaristan ve Yunanistan olarak sıralanmaktadır. Türkiye’nin 60 şehrinden erişim sağlanırken erişim sağlayan okuyucuların ilk 10’u İstanbul, Edirne, Ankara, İzmir, Tekirdağ, Kırklareli, Bursa, Kocaeli ve Gaziantep olarak sıralanmıştır.

Yazının ilgi görmesinin okuyucular açısında tabi ki birkaç nedeni vardır. Sanırsam en önemli iki sebepten birincisi, yaşanılan bu deprem felaketinin ardından Edirneliler yaşadıkları kentin deprem tarihi ile ilgili bilgiye erişme ihtiyacını hissetmesi. İkinci neden ise Edirne dışında yaşayan ve birinci ve ikinci derece deprem fay hattında bulunan kişilerin güvenli şehir arama ihtiyacı duymaları olsa gerek.

Tüm verileri incelediğimde yaşanılan bu depremler sonunda deprem bölgesinde bulunan vatandaşlarımız ile diğer aktif deprem fay hattında bulunan vatandaşlarımızın Edirne üzerinde yoğun ilgisi olduğu gözükmektedir. Edirne deprem göçü almaya hazır mıdır? Yeterli bina stoku var mıdır? Bunu bilemiyorum.

Edirne tarihi süreçte savaş ve istilalarla göç alan bir kent olmuştur. Aslında Edirne Cumhuriyet döneminde de sessiz göç alan bir kent konumundadır.  Bu nüfus kayıtlarında da ortaya çıkmaktadır. 1935 yılında Edirne’de yaşayan Edirne doğumlu kişiler nüfusun % 61.67’sini oluştururken 1975 yılında bu oran % 84.82’e yükselmiştir. 2021 yılında ise Edirne’de yaşayan Edirne doğumluların oranı % 66.9 olmuştur. İkamet edilen ile göre nüfus kütüğüne kayıtlı olan verileri incelediğimizde de Edirne’nin 2008 yılında nüfusunda 304.163 kişi Edirne ikametgâhlı iken 2022 yılında bu sayı 285.649’a düşmüştür. Değişim oranı  % -6.8’dır. Edirne 2008 ile 2022 yılı arasında Van’dan % 167.83, Hakkari’den % 134.61 ve Ağrı’dan da % 116.8  oranında göç almıştır. 2008-2022 yılları arasında ikamet edilen ile göre Edirne’nin nüfus artış oranı % 3.42’dir.

Peki Edirne deprem için güvenli bir liman mıdır? Edirne tarihinde gerçekleşen üç depremden biri olan ve Cumhuriyet döneminde gerçekleşen 18.06.1953 Edirne depremi ile ilgili raporda şunlar yazmaktadır;

8.6.1953 Edirne depremi; Deprem merkezi, Edirne’nin kuzeyinde, Tunca Vadisini takip eden bir kuzey-güney fay ile ilgilidir. Deprem sırasında 270 bina ağır hasara, 5300 bina hafif hasara maruz kalmıştır. (Edirne ve civardaki Köylerde). 15. ve 16. asırda inşa edilmiş tarihî camilerin kubbeleri ağır bir şekilde çatlamıştır. Bu raporu yazan tarafından arazide yapılmış olan müşahedelere göre, deprem şiddeti 7.7’dir.[1]

Gerek 1509 ve 1752 gerekse 1953 Edirne depremleri kentte şiddetli yıkımlar yapmıştır. Aslında Cumhuriyet döneminde Edirne’nin şehirleşmesinde ve gelişmesinde imara açılan yerlerin tarım alanları içinde yer aldığı bilinmektedir.  Geçmişin verimli toprakları bugünün yaşam ve barınma alanları oldu. Satın aldığımız binaların depreme ne kadar dayanıklı olduğunu ve deprem riski taşıyıp taşımadığını da bilmiyoruz! Sadece satın aldığımız müteahhitlere güveniyoruz…güvenmek zorunda bırakılıyoruz…

Tüm bu yaşadıklarımızdan ders çıkarmalıyız. Bilim insanlarının verdiği bilgi ve yöntemler doğrultusunda depremle yaşamayı öğrenmeliyiz. Bilinçli toplum olmalıyız. Bunun için bilgilenmeliyiz. Bilgilenmemiz için okumalıyız. Peki ders almışa benziyor muyuz? Edirne’de veya ülkemizde kaç yapının kat mülkiyeti tapusu bulunmaktadır? Kaç kişi binasına “Dask ve/veya Konut Sigortası”nı yaptırmakta ve yaptırabilmektedir.

Depremde hayatını kaybeden tüm vatandaşlarımıza Allahtan rahmet diliyor. Depremden kurtarılan vatandaşlarımızın da devletimiz tarafından hızlı bir şekilde yaralarının sarılmasını, öncelikli olarak evlerine kavuşmaları için gerekli desteğin sağlamasını diliyoruz.

Saygılarımla

Kaynak:

[1] Pınar, N. (1955). 1952 yılından 1954 yılına kadar Türkiye’de yapılmış olan Seismolojik çalışmalar hakkında rapor . Türkiye Jeoloji Bülteni , 6 (1) , 178-187 .