Birçok medeniyete ev sahipliği yapmanın yanında Osmanlı İmparatorluğuna da Başkentlik yapma onuruna erişmiş Edirne’nin somut ve somut olmayan kültür mirasları ile doğal zenginliklerinin korunması, tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması konusunda kent halkında algı oluşturarak bilinçlenmesini sağlamak, toplumda “Kent Kültürü ve Bilincinin Gelişmesi”ni sağlamak amacıyla Edirne Kent Kültürü ve Bilincini Geliştirme Merkezi Derneği 30 Mayıs 2022 tarihinde kurulmuştur.

Derneğin kuruluş amacı doğrultusunda yürüttüğü projelerden birisi de Edirne halkında kent kültürü ve kentlilik bilinci oluşturmak ve bu bilincin gelişmesini sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda dernek yönetim kurulu tarafından Edirne’de yaşayan halkımız ile eğitim-öğretim faaliyetlerini kentimizde sürdüren öğrencilerimizde kent kültürü ve kentlilik bilincinin ölçülmesi amacıyla on yedi sorudan oluşan anket oluşturulmuştur.

Oluşturulan anket google anket formu üzerinde hazırlanmış ve sosyal medya üzerinden Edirnelilerle paylaşılmıştır. Hazırlanan anket formuna katılımcıların mail girişlerini yaparak anket formunu doldurmaları sağlanmıştır.

Ankete Edirne’de yaşayan 406 kişi katılmıştır. Katılımcıların Edirne dahil 54 il ve/veya ülkede doğan katılımcılardan oluştuğu görülmüştür. Anket formunu dolduranların 249’u Edirne doğumlu olup 157’si diğer il doğumludur. Katılımcıların ankette yer alan birinci soruya vermiş olduğu cevaplar sonucunda ankete katılanların % 61.3’ünün Edirne, %12.1 İstanbul, Kırklareli %3, Ankara %2, Tekirdağ, Bursa ve Almanya doğumluların da %1,5 oranında olduğu tablo da görülmektedir.

Ankette yer alan ikinci soru ise Edirne’nin hangi ilçesinde yaşıyorsun? sorusu idi. Bu soruya katılımcıların verdiği cevaplar sonucunda ankete katılanların %92.4’ünün merkez ilçeden olduğu, Keşan %2.2, Havsa %1,5, Uzunköprü, %1.4, Süloğlu ve Enez % 0.5’er, Meriç %1 ve İpsala ilçesinden % 0,5 oranında katılım olmuştur. Katılım merkez ilçe ağırlıklı olduğu aşağıdaki tablodan da görülmüştür.

Yine ankete katılanların katılımcıların %59.9’u erkek, %40.1’inin de kadın olduğu anlaşılmıştır. Katılımcıları eğitim durumlarına göre incelediğimizde de  % 80’inin ön lisans, lisans ve üstü olduğu, % 18.5’nin orta ve lise mezunu, % 1.5’inin de ilköğretim mezunu olduğu anlaşılmıştır.

Katılımcıların yaş gruplarına göre incelediğimiz de 15-17 yaş grubunun % 0.5, 18-24 yaş grubunun %5.9, 25-35 yaş grubunun %12.1, 36-50 yaş grubunun %38.4, 51-65 yaş grubunun % 34.5 ve 66 ve üstü yaş grubunun da %8.6 oranında olduğu görülmüştür.

Ankete katılanları meslek gruplarına göre değerlendirmesini yaptığımızda; öğrenci %6.7, işçi %12.8, memur % 19.2, emekli %28.1, öğretmen % 9.6, esnaf ve akademisyen %8.6’şar, işsiz %2.5, Doktor %1.7, ev hanımı %1.5, Avukat-Hakim-Savcı %0,7 oranında katılımcının yer aldığı görülmüştür.

Katılımcılara yöneltilen ” Edirne denilince aklınıza gelen ilk şey nedir?” sorusuna katılımcıların %27.’sı tarihi eserler, %1.2’si gastronomi, %10.1’i yaşam kültürü, %11.1′ sınır kenti ve %48.5’i de hepsi şıklarını  işaretlerken %1.5’de hiçbiri demiştir. 

Anket kapsamında sorulan sekizinci soruda  “Kendinizi Edirneli olarak hissediyor musunuz?” sorusuna  katılımcıların verdiği cevapları incelediğimizde katılımcıların %81.8’inin evet, %12.6’sının kısmen, % 5.7’sinin de hayır dediği görülmüştür. 

Katılımcılardan cevaplamasını istediğimiz dokuzuncu soru da, “Edirne için sayacağımız yorumlardan size en uygun olanı seçer misiniz?” idi. Katılımcıların bu soruya verdikleri cevapları incelediğimizde de yandaki tabloda oluşan sonuçlar karşımıza çıkmaktadır.

Bu soru da katılımcıların %37.7’i “Edirne’den hiçbir şekilde ayrılmayacağım bir kenttir.” derken, %46.3’ü de “Edirne mecbur kaldığımda ayrılacağım bir kenttir” şıkkını cevaplamıştır. Katılımcıların %11.7’si de “Edirne dışında başka bir şehirde yaşamak benim için bir şey değiştirmez” şıkkını işaretlemiştir. “Edirne’den ilk fırsatta ayrılmayı düşünürüm” şıkkını işaretleyenlerin oranı ise %4.3’tür.

Katılımcılara sorduğumuz onuncu soru da  “Sizce kimler Edirnelidir?” sorusu idi. Bu soruya cevap veren katılımcıların sonuçlarını değerlendirdiğimizde aşağıdaki tablo karşımıza çıkmaktadır.  Katılımcıların %29.8’i birkaç nesildir Edirneli olanlar diye cevap verirken, %6.7’si Edirne’de doğan kişiler, %6.8’i, Edirne’de yaşayanlar,  %56.7’si kendisini Edirneli hissedenler demiştir. Edirne’de doğmak kişiyi kentli yapmamaktadır. Kentlilik kent yaşamına katılmak, onun kültürü ile kaynaşmak, bir davranış biçimi olarak yaşamınızla bütünleştirebilmektir. Bu bağlam da, kentlilik aynı zamanda bir süreç olduğu, nesiller boyu zaman aldığı uyum ve bütünleşme süreçlerinin dönüşsüz bir şekilde yaşanması gerekmektedir. Kendini Edirneli hissedenler cevabı aslında en doğru tanım kabul edilebilir.

Düzenlenen anketin on birinci sorusu da “Siz kendinizi Edirneli hissediyor musunuz? olmuştur. Katılımcıların bu soruya verdiği cevapları incelediğimizde %90.9’unun kendisini Edirneli hissettiğini bildirirken % 9.1’inin de kendisini Edirneli hissetmediğini belirtmiştir. Aslında sekizinci soruda da “Kendinizi Edirneli olarak hissediyor musunuz? sorusunu sormuştuk. Sekizinci soruda kendisini Edirneli görenlerin oranı %81.8 iken on birinci soruda bu oran %90.9’a yükselmiştir. Sekizinci soruda  %12.6 kısmen cevabının %9.1’i Evet’e gelirken diğer oran da hayır şıkkına gitmiştir. Kısmen şıkkını işaretleyen %12.6 katılımcı aslında kararsız olan katılımcı grubunu oluşturduğu görülmüştür.

Düzenlenmiş olan anketin belki de en değerli sorularından biri de anketin on ikinci sorusu “Sizce kentli olmak ne demektir” sorusu idi. Katılımcıların bu soruya verdikleri cevaplar aşağıdaki tabloya çıkartılmıştır. Katılımcılara bu soruda 7 cevap şıkkı sunulmuştur. Tablo incelendiğinde katılımcıların kentli olmayı %6.4’ü kentte yaşıyor olmak, %5.2’si kentte doğup büyümek, %25.1’i kente ayak uydurmak, %13.5’i kültür seviyesi yüksek olmak, %3.9’u modern olmak olarak belirlemiştir. Katılımcıların  %43.9’u da tüm şıkların kentli olmayı kapsadığını, %2’sinin de hiçbir şıkkın bu sorunun cevabını kapsamadığını belirtmiştir.

Anket katılımcılarına sorduğumuz on üçüncü soru “Yukarıda belirttiğiniz seçeneğe göre Edirne’de yaşayanları kentli buluyor musunuz? idi.
Bu soruya cevap veren katılımcıların değerlendirmesini incelediğimizde katılımcıların  %45.6’sı evet, %41.1’i hayır, %13.3’ü de fikrim yok demiştir. Buradaki kriterleri incelediğimizde öncelikli kriter 

Katılımcılara sorduğumuz on dördüncü soruda da Edirne’de yaşayan herkes kentli midir? idi. Bu soruya aldığımız yanıtları incelediğimizde de şu veriler karşımıza çıkmaktadır. Katılımcıların %6.7’si evet derken, %58.9’u da kentli bulmayarak hayır demiştir. Katılımcılar Edirne’de yaşayanları %34.4 oranıyla kısmen kentli bulmuştur. Edirne tarihi süreçte savaş ve istilalarla göçler alarak büyüyen bir kenttir. Bu bağlam da taşımalı eğitim sürecinde köyden kentte yaşanılan göçler ile birlikte kentin doğum hızının düşük oluşu ve kentin her yıl artan oranda göç alması doğal olarak kent halkının kentleşmesine de etkisini göstermektedir. Edirne yaşadığı bu göç süreçlerinde uyum, bütünleşme ve kaynaşmayı başarılı bir şekilde sağlayamamıştır.

Ankette katılımcılara sorulan on beşinci soru ise “Sizce Edirnelilerin en belirgin özellikleri nelerdir? olmuştur. Bu soruya yanıt veren katılımcıların %14.8’i Edirnelileri misafirperver-samimi bulurken, %11.3’ü de kültürlü-sosyal kişiler, %34.5’i medeni-saygılı bulurken %39.4’ü de cevaplardaki tüm yanıtların hepsini kapsadığını belirtmiştir.

Anket kapsamında sorulan on altıncı soru da “16.Edirne’yi tanımak amacıyla aşağıda belirtilen yerleri ziyaret ettiniz mi? sorusu idi. Katılımcıların bu soruya verilen yanıtlarında görülmüştür ki, katılımcıların sadece %2.2’si Edirne’nin kültür miraslarının hiçbirisini ziyaret etmemiştir. Camilerin ziyaret oranının %97, müze ziyaret oranının %72.7, Tarihi Gar Binası ve Karaağaç Yerleşkesi Müzeleri ziyaret oranının %90.6, Lozan Anıtı ve Meydanı’nın %90.9, Edirne Asker Hastanesi Şehitliği Anıtı’nı %23.1 katılımcı ziyaret ettiğini bildirmiştir. Ankette ayrı bir şıkta sorduğumuz Edirne kent müzesi ziyaret oranının %73.6, II. Bayezid Sağlık Müzesini ziyaret eden katılımcı oranının da %87.9 oranında olduğu görülmüştür.

Anketin on yedinci ve son sorusu da “Edirne nasıl bir kent olmalı” sorusu idi. Bu soruda yanıt olarak katılımcılara beş seçenek sunulmuştur. Bu seçenekler; 1-Kültür ve Sanat, 2-Turizm Kenti, 3- Eğitim Kenti, 4-Sanayi Kenti ve 5-Tarım Kenti olmuştur. Katılımcılar birden fazla seçenek işaretleme yetkisi sunulmuştur. Aşağıdaki tablo da seçeneklerin baş harfleri yer almış (K:Kültür ve Sanat, T:Turizm, E:Eğitim, S:Sanayi, Ta:Tarım) olarak işaretlenmiştir. Katılımcıların bu soruya verdiği yanıtları incelediğimiz de; Katılımcıların her bir cevabın içinde kültür-sanat kenti şıkkını eklediği görülmüştür. Katılımcıların % 91.8’u Edirne’nin Kültür-Sanat Kenti olmasını istemiştir.

Cevap şıklarından sadece tek seçenekle cevap veren katılımcıların seçenekleri incelendiğinde de kentin sadece kültür-sanat kenti olmasının isteyenlerin oranı %28.3 iken kentin sadece sanayi kenti olmasını isteyenlerin %1’i, eğitim kenti %1.7, turizm kenti de %3’ü ve tarım kenti olmasını isteyenlerin de % 2.4 olduğu görülmüştür.

Katılımcılar Kültür-Sanat, Turizm, Eğitim, Sanayi ve Tarım kenti birlikteliğinde gelişmesini istemesinin oranı % 8.9 olurken, Kültür-Sanat, Turizm, Eğitim ve Tarım kenti olmasını istemesinin oranı da % 19 olmuştur. Kentin kültür-sanat, eğitim ve tarım kenti olmasını isteyenlerin oranı da %15.5’dir.

Yapmış olduğumuz bu çalışmayla Edirne halkında kent kültürü ve kentlilik bilinci konusunda algı oluşturarak katılımcıların verdiği yanıtlarla da kent halkının bu doğrultudaki değerlerini ölçmek olmuştur. Anket raporunun özeti burada yer almakta olup anketin Edirne ve diğer il doğumlular ile yaş gruplarına göre değerlendirmesi kitapta yayımlanacaktır.

Kentlilik kavramı dönem ve kişiye göre değişiklik gösteren bir kavram olup bir dönem kentte doğup büyümeyi kapsayan bir durumken bugün farkı şekilde tanımlanabilmektedir. Mekana göre tanımladığımızda kentte yaşayan herkes, doğuma göre düşündüğümüzde kentte doğan herkes kentli düşünülebilir. Bu doğrultuda kentte doğmakta kentte yaşamakta kişiyi kentli yapmamaktadır. Kentin değerlerini benimseyen ve bu değerler çerçevesinde yaşamı sürdürenler kentli sayılabilir. Edirne bu değerleri kent halkında bütünleştirmeyi henüz sağlayamamıştır. Kentin bundan sonraki yıllarda da hızlı bir şekilde göç almaya devam edeceği düşünülürse bu konuda ilgili kurum ve kuruluşların çözüm projeleri üreterek gerekli tedbirleri alması gerekmektedir.

Ankete katılım sağlayan tüm katılımcılar ile anketin duyurulmasını sağlamak için emek veren dostlarımıza teşekkür ediyoruz. Bu doğrultudaki çalışmalarımız devam edecektir.

Saygılarımla

Ender Bilar-Dernek Başkanı