600 Yıllık Osmanlı döneminde toplam 6 kez seçim yapılmıştır. 1919 yılındaki son seçime de Yahudiler dışındaki azınlıklar Rumlar ve Ermeniler katılmamıştır.

Mustafa Kemal Atatürk, Türk devlet hayatında ulusal irade kavramının temelini atmak, demokrasiye inanmış bir lider olarak benimsemiş olduğu “Ulusal Egemenlik” ilkesini ulusuna kazandırmak amacıyla 23 Nisan 1920 Cuma Günü, tüm halkını davet ederek Türkiye Büyük Millet Meclisini kurmuştu. Atatürk Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni; Türk milletinin yüzyıllardır süren arayışının bir özeti ve onun kendisini yönetme bilincinin canlı bir örneğidir.” şeklinde ifade etmektedir. Sonuçta, Türkiye Büyük Millet Meclisi, savaşlardan çıkmış bir ülkenin yokluklar ve imkânsızlıklar içerisinde milli mücadeleyi yöneterek ulusuna bağımsızlığı ve Cumhuriyeti kazandırmıştır.

Edirne, tarihi geçmişinde birçok istila ve işgallere uğramış, Atatürk ve silah arkadaşlarının vermiş olduğu milli mücadeleye büyük destek vermiştir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğunun son günlerinde kent halkının Türk Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi için yaptığı gayretler unutulmamalıdır.

Edirne, gerek “İttihat ve Terakki Cemiyeti”nin kurulması ve gelişmesi, gerekse “Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti”nin kuruluşlarında önemli merkezlerden biri olmuştur. Bugün Edirne Belediyesi Kent Müzesi binasının gizli yürütülen İttihat ve Terakki toplantılarının yapıldığı yer oluşu, Edirne Belediye Başkanlığı döneminde Trakya Paşaeli Cemiyetinin kurulmasında önemli rol oynayan M. Şevket Dağdeviren’in Cemiyet toplantılarını Edirne Belediye Binasından yürütmesi, Cemiyetin 12 Edirneli hemşerilerimiz tarafından kurulmuş olması önemlidir.

Mustafa Kemal Atatürk’ün kurmuş olduğu ilk Türkiye Büyük Millet Meclisinin birinci yasama döneminde Ankara’da toplanan meclis, iki dereceli seçim sistemine göre yapılan seçimle gelen yeni üyeler ile eski Osmanlı Meclis-i Mebusan’ından katılan toplam 437 üyeden oluşmuştur. Ancak 437 üyenin 337’si dönemi tamamlayabilmiştir. Meclis’in açılışına, seçim bölgelerinden gelebilen 115 milletvekili katılabilmiştir. İsmet İNÖNÜ, Cafer Tayyar EGILMEZ, Kazım KARABEKİR ve Mehmet Şeref AYKUT Edirne Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilk yasama yılında yer almıştır.

Türkiye Cumhuriyet tarihinin ilk partisi, 9 Eylül 1923 tarihinde, Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan “Cumhuriyet Halk Fırkası”dır. “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” nin devamı olan bu parti, 9 Mayıs 1935’te “Cumhuriyet Halk Partisi” adını almıştır. Cumhuriyet Halk Partisi, çok partili dönemin başlangıcı olan 1946 yılına kadar iktidar olarak ülke yönetimde görev almıştır.

Atatürk döneminde yapılan son seçim olan 1935 yılı seçimlerinde oy kullanma yaşı 18’den 22’ye çıkartılmıştır. İlk kez bu seçimlerde kadınlar seçme ve seçilme hakkına sahip olmuştur. Bu seçimlerde Meclise 18 kadın milletvekili girmiştir. Bu kadın milletvekilleri içinde Fatma Memik de, Edirne Milletvekili olarak mecliste Edirne’yi temsil etmiştir.

Edirne tek partili dönemde Cumhuriyet Halk Partisi, 1920 yılında 5, 1923 yılında 3, 1927 yılında 4, 1931 ve 1935 yılında 4’er, 1939 yılında 6 ve 1943 yılında 5 olmak üzere toplam 31 milletvekilini Ankara’ya göndermiştir.

Tek partili dönem, 1946 yılında yapılan çok partili seçim ile sona ermiştir. Çok partili dönemin ilk seçimlerine, Cumhuriyet Halk Partisi(CHP)’nin dışında, Milli Kalkınma Partisi (MKP) ile Demokrat Parti (DP) katılmıştır. T.B.M.M. çok partili döneminin sekizinci yasama yılında Edirne’yi 5 milletvekili temsil etmiştir. Bunlar, Cumhuriyet Halk Partisi’nden M. Edip Ağaoğulları, Mahmut Nedim Gündüzalp, Demokrat Parti’den Fethi Erimçağ, Mehmet Bahattin Öğütmen ve Mehmet Şevket Öktem’dir.

Demokrat Parti, 1946 yılı seçimlerinde % 80 oy oranı ile 3 milletvekili, Cumhuriyet Halk Partisi de % 20 oy oranı ile 2 milletvekili çıkarmıştır. Demokrat Parti, 1950 yılında ise % 54.1 oy ile 5 milletvekili çıkarmıştır. 1950 yılı seçimlerine Edirneli seçmenin katılım oranı % 91,9’dır. 1950 yılındaki seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi’nin oy oranı % 41,1 olup milletvekili çıkaramamıştır. 1954 yılı seçimlerine 5 parti katılmış, seçimlere katılım oranı % 92.1’dir. DP’ % 61,4’ünü alarak 6 milletvekilini TBMM’ne göndermiştir. Bu dönemde CHP % 34,8 oy oranına sahip olmasına rağmen milletvekili çıkaramamıştır. 1957 yılında ise seçimlere katılım oranı % 85.3’dır. DP % 53.2 oy alarak yine 6 milletvekilini Ankara’ya göndermiştir. Bu dönemde CHP % 37.3 oy oranı ile yine milletvekili çıkaramamıştır.

Yazının İkinci Bölümü için tıklayınız.