Ülkemizde olduğu gibi Edirne merkez ve ilçelerinde de 2022-2023 eğitim-öğretim dönemi 16 Haziran 2023 günü sona erdi. 2022-2023 eğitim öğretim döneminde  öğrencilerimiz 32 anaokulu ile  101 ilkokul da 17.324 öğrenci, 93 ortaokul da 16.359,  68 ortaöğretim okulun da ise 15.644  olmak üzere toplam 294 okulda 56.808 öğrenci karne aldı. Öğretim yılı itibariyle İl ve İlçelerimizde 5.175 öğretmen,  900 personel olmak üzere toplam 6.075 kişi görev yaptı.^[1]

2022-2023 eğitim-öğretim dönemi ile bir önceki dönemi karşılaştırdığımızda Edirne’de 2022-2023 eğitim-öğretim döneminde 5.175 öğretmen ve 900 personel görev yaparken bir önceki dönemde görev yapan öğretmen sayısının 5.332 görevli sayısının da 914 olduğunu görüyoruz. Hem öğretmen hem de görevli sayısında geçen yıla göre bir düşüşün olduğu görülmektedir. Okul sayılarına baktığımızda ise bu dönemde toplam 294 okul ve 2.949 derslikte eğitim gerçekleşirken bir önceki dönemde ise 291 okulun 2957 dersliğinde eğitim yapıldığı görülmektedir. Bu yıl 56.808 öğrenci karne alırken geçen yıl bu sayı 55.417’dir. Derslik başına düşen öğrenci sayılarına baktığımızda da bu yıl derslik başına öğrenci sayısı okulöncesi 16,  ilkokul 15, ortaokul 15, ortaöğretim 15’dir. Geçen dönem okulöncesinde 17,  ilkokulda 15, ortaokulda 19 ve ortaöğretim 15’dir.^[2]

Ülkemizde eğitim harcamalarının, gayri safi yurtiçi hasılaya oranı 2014 yılında % 5,9 iken, 2015 yılında % 5,8  2019 yılında % 6,0 iken, 2020 yılında % 5,4, 2021 yılında da % 4.8  olmuştur. Türkiye’de öğrenci başına yapılan eğitim harcaması 2011 yılında 2.389 Dolar iken,  2013 yılında 2.751, 2015 yılında 2.358,  2019’da 2071, 2020 yılında 1.754, 2021 yılında da 1.747 dolara düşmüştür. ^[3]

Edirne Özel İdare Bütçesinden Edirne’de eğitime ayrılan harcamaları incelediğimizde de; 2007 yılında 11.764.840,20.-YTL, harcandığı, toplam bütçe harcama içerisindeki oranının % 18,  2015 yılında 26.411.972,79.-TL harcanırken toplam harcama içerisindeki oranı % 17, 2016 yılında 29.444.156,87.-TL harcanırken toplam harcama içerisindeki oranı % 22,  2017 yılında eğitim harcamaları için 73.063.738,68.-TL harcanırken toplam harcamaların içindeki oranının % 44, 2020 yılında 40.839.752,42.-TL harcanmış olup toplam harcama içerisindeki oranı % 22,20  ve 2021 yılında bütçeden eğitim hizmetleri için 25.045.008,67.-TL harcanırken yapılan harcamanın toplam harcama içerisindeki oranı % 12,51’dir. 2022 döneminde ise eğitim harcamaları 30.870.450,36.-TL olarak gerçekleşirken toplam harcama içindeki payı en düşük seviyeye yani % 7.78’e düşmüştür.  Bu tablodan da görüleceği gibi özel idare bütçesinden Edirne’nin eğitimi için özel idare bütçesinden harcanan oranın 2017 yılında % 44 çıkarken 2022 yılında bu oranın % 7.78 düşmüştür.^[4]

Milli Eğitim Bakanlığı örgün eğitim istatistiklerine göre de; beş yaş net okullaşma oranı, 2015/’16 öğretim yılında % 67,2 iken 2019/’20 öğretim yılında % 75,1,  2020/’21 öğretim yılında %56,9 iken 2021/’22 öğretim yılında %81,6 olduğu görülmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı örgün eğitim istatistiklerine göre 2019/’20 eğitim-öğretim döneminde; ilköğretim okullarında net okullaşma oranı 93.49 olurken ortaokul seviyesinde net okullaşma oranı, % 95,9, ortaöğretim de ise 85.01 oldu. 2020/’21 öğretim yılında ise ilkokulda 93,23, ortaokul 88,85 ve ortaöğretim de 87,93 olmuştur. .^[5]

Edirne’nin okullaşma oranlarını incelediğimizde İlköğretimde Edirne’nin 2003-2004 döneminde % 100 okullaşma oranını yakaladığını görüyoruz. Aynı yıl okulöncesinde % 16, genel lise de % 46, meslek lisesinde ise % 33 olmuştu.^[6] 2020-2021 eğitim-öğretim dönemine eğitim seviyelerine göre net okullaşma oranlarını izlediğimizde ise 3-5 yaşta 39,28, 5 yaşta % 76.71, ilkokulda % 95.65, ortaokul da 95,19, ortaöğretim de ise 87,44 oranında gerçekleştiği görülmektedir.  2021-2022 eğitim-öğretimde ise Edirne’de okullaşma oranları 3-5 yaşta 53,02, 5 yaşta 91.80, ilkokulda 95,37, ortaokul da 94,88, ilköğretimde 97,26, ortaöğretim de ise 88,26 olarak gerçekleştiği görülmektedir. [7] Yukarıdaki verilerde de görüldüğü gibi Edirne’de okullaşma oranı yeterli değildir.

Aslında Edirne’de Vali Fahri Yücel döneminde başlatılan eğitim seferberliği ile okullaşma oranlarında hızlı yükselişlerin olduğu ve buna paralel de başarıların geldiği bilinmektedir. Nitekim 2003 yılından itibaren OKS sınavlarındaki başarı sıralamasında Edirne tırmanışa geçmişti. 2005 ve 2006 yıllarında OKS sınavlarında ilimiz Türkiye birincisi, 2007 yılında da MF taban puanında ikinci olurken TM puan türünde 5 nci olmuştur.^[8] İllerin toplam puanları ham puan ortalamaları standart puanlara çevrilerek ve öğrencilere uygulanan Toplam Ağırlık Standard Puan formülüyle (TASP) hesaplanmış ve LGS sonuçlarına göre Edirne 2018 yılında 393 puanla 48nci sırada iken, 2019 yılında 413 puanla 26 sırada yer almıştır.[8]

Üniversite Seçme Sınavlarında ise Edirne daha da kötüdür. 1998 ve 1999 yılı sınav sonuçlarında Edirne’nin başarı sırası 10. sırada iken, ÖSS 2003 verilerine göre Edirne 43 sırada, 2005 yılında 53, 2013 yılında YKS sonuçlarına göre 24, YKS 2018 sıralamasında 36 ncı ve 2021 yılı YKS sınav sonuçlarında ise 53. sırada yer almıştır. [9] 2019 ve 2023 yılında Türkiye’nin en iyi liseleri sıralamasında Edirne Fen Lisesi 457,012 taban puan ve 3.47 yüzdelik dilimiyle 166 sırada yer almıştır. [8] Edirnedeki diğer liseler ilk 250 arasına girememiştir.

Edirne’nin karnesini yukarıdaki derlediğimiz bilgi ve belgelerle incelediğimizde LGS ve YKS sınavlarındaki başarı oranının yetersizliği ile ortadadır.  İstatistikler incelendiğinde Edirne’de okullaşma oranının % 100’ün altında olduğu ve öğrenci başına düşen sınıf sayısının yeterli olmadığı ve öğretmen sayılarında düşüş olduğu görülmektedir.
Aslında Edirne eğitimini etkileyecek en büyük tehlike kentin son dönemde aldığı göçlerdir. Yasal ve yasal olmayan yollarla kentimize göç eden halkların doğum oranının da yüksek oluşu ilk 5 yılın sonunda öncelikle anaokulu ve ilköğretim okul ihtiyacını hat safhaya çıkaracaktır. Özellikle 2023-2024 eğitim-öğretim dönemi için deprem riski bulunan bazı okulların yıkılması ve yıkılacak okullarda eğitim gören öğrencilerin diğer okullara ikili öğretim ile eğitim faaliyetlerini sürdüreceği konularındaki bilgiler veliler arasında endişe yaratmaktadır. Özellikle Edirne merkez ilçe nüfusunun % 60’ın üstünü oluşturan Şükrü Paşa Mahallesindeki ilkokul sayısının  yetersizliği ortada durmaktadır. Bu mahalleye en son ilkokul ne zaman yapılmıştır.
Eğitimde başarı veya başarısızlığın temel nedenini sadece sınıf ve öğretmen sayısına bağlamamak gerekmektedir. Gözden kaçırdığımız en önemli nokta; eğitim ve öğretimin en önemli laboratuvarı ve kaynağı okul kütüphaneleridir. Okul kütüphaneleri Edirne’de çok, çok yetersizdir. Kütüphanesi olan çok az sayıdaki okulların kütüphanelerinde görevli kütüphaneci olmadığından kapalıdır. Ülkemizde liseyi bitiren bir öğrenci daha araştırma yöntemlerini bilmeden üniversite öğrencisi olmaktadır. Öğretmen-Kütüphane-Öğrenci ilişkisi çok zayıftır. Avrupa’da okul veya üniversite kurulmadan önce kütüphanesi oluşturulmaktadır.  Aile de ve okulunda okuma kültürünü edinmeyen ve geliştiremeyen öğrenciden başarı beklemek biraz hayal olmaz mı? Kurmuş olduğumuz Edirne Kent Kültürü ve Bilincini Geliştirme Merkezi Derneği olarak kentimizde eğitim ve kültür alanında yapılacak her türlü çalışmayı desteklemeye hazır olduğumuzu da belirtmek isterim.

Edirne’nin tarihten gelen bir eğitim kenti olduğu ve kentin turizmine de büyük katkı sağladığı düşünülürse kentimizde eğitim kalitesinin yükseltilmesi eski yıllarda yakalanan birincilik başarılarının tekrar kentimize kazandırılması hiçte zor değildir.

Ulu önder M. Kemal Atatürk; “Eğitimdir ki, bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı yüksek bir cemiyet halinde yaşatır ya da bir milleti esaret ve sefalete terk eder” sözüyle aslında bizlere çok önemli bir mesaj bırakmıştır.

KAYNAKLAR:

[1] https://edirne.meb.gov.tr/www/edirnede-karne-heyecani/icerik/5182

[2] https://edirne.meb.gov.tr/www/edirnede-karne-heyecani/icerik/4790

[3]https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2021-45553

[4] http://www.edirneozelidare.gov.tr/faaliyet-raporlari

[5] https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/10141326_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2020_2021.pdf)

[6] Bilar, Ender ( 2008) Edirne’nin Eğitim Tarihi.- Tarih Başkent Edirne’de Kültür kitabı içinde (s.13) .-Edirne : Trakya Üniversitesi Matbaası, s.496

[7] https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/15142558_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2021_2022.pdf

[8] https://www.hurriyet.com.tr/egitim/iste-oks-sonuclari-6855504 (Erişim:16 Haziran 2022)

[9] Baykal, Ali. (2019). İllerin 2018 ve 2019 LGS Başarıları arasında İlişkisel ve Karşılaştırmalı bir Çalışma. https://www.researchgate.net/publication/334130899_Illerin_2018_ve_2019_LGS_Basarilari_arasinda_Iliskisel_ve_Karsilastirmali_bir_Calisma. (Erişim:16 Haziran 2022)

[10] https://ogrencigundemi.com/turkiyenin-en-iyi-liseler-siralamasi-2022/