SÖĞÜTLÜK KENT ORMANI VE HALKIN YAŞAMINDAKİ YERİ
Ormanlar, topluma bir dizi ekosistem hizmetini sağlarken; İnşaat veya yakıt olarak da kereste sağlamanın yanında, rekreasyon, havayı temizleme, taşkınları önleme, karbon depolama ve oksijen üretimi gibi önemli rolleri de kabul görmektedir.
Toplumun fizyolojik, psikolojik, ekonomik ve sosyal gelişimine katkıda bulunan yerlerden biri olan Kent ormanları da; kent alanı içinde veya çevresinde yer alan ve insanlara rekreatif olanaklar sunabilen doğal ve yeşil alanlardır.
Edirne’de halk arasında Söğütlük adıyla adlandırılan Edirne (İzzet Arseven) Kent ormanı, Karaağaç yolu üzerinde bulunan ve Meriç nehri kenarında uzanan Ak Söğüt, Saplı Meyveli Karaağaç, Ova Karaağacı, Dişbudak yapraklı Akçaağaç, Erguvan ve Titrek Kavak vb. ağaçlarla süslenmiş olup kentin yeşil alan sisteminin bir parçasını oluşturmaktadır.[1]
Edirne Valiliği tarafından 1967 yılında yayınlanan il yıllığında Söğütlük başlığı altında bu mesire alanını şöyle tanımlanmaktadır;
“Burada Belediyece yapılmış bir gazino, Turizm ve Tanıtma Bakanlığınca yaptırılarak Kervan Oteli nezdinde çalıştırılan (Turizm Bankasına bağlı) kamp sahası buraya ayrı bir dekorasyon vermiştir. Ayrıca Orman Genel Müdürlüğü tarafından piknik olarak ayrılmış mahaller gayet orijinal oturma yerleri, ocak, çocuk bahçeleri, tuvalet, büfe, duş ve bir adet enformasyon binası ile tanzim edilmiş ve muhtelif yerlere çeşmeler yapılarak günün her saati için su temini mümkün kılınmıştır. Ayrıca nehir boyunca yapılan ahşap kamelyalar bu mahalde romantik bir manzara yaratmaktadır.”
Değerli hocamız Sayın Tayyip Yılmaz’ın 1972 yılında çizdiği ve bu satırlarda anlatılan yerin manzarasına ait sulu boya çalışması bugünkü yazımızda kapak fotoğrafı olarak yer almaktadır. İl yıllığında yazılan bilgileri günümüz haliyle karşılaştırdığımızda bu bahsedilen yerlerin bir bölgesinde Lalezar Restoran ve Edirne Belediyesi Meriç Sosyal Tesislerinin yer aldığını görürüz. Yani bugünkü kent ormanının yarısı halkın ücretsiz kullanımına kapatılmış olduğunu görmekteyiz.
Kentin hafızasında “Söğütlük Kent Ormanı”nı araştırmaya devam ettiğimizde 1995 yılında Edirne halkı adına Söğütlük Kent Ormanı” için yaptığı mücadele sonucu DYP Edirne İl Başkanı İzzet Arseven’in hayatını kaybettiğini ve Edirne halkının açmış olduğu imza kampanyası sonucunda da Orman Bakanlığı’nın kararıyla adının Söğütlük Orman Parkı’na verildiğini hatırlarız.[2] Hatta Haziran 2004 tarihinde Edirne’de Meriç nehri kıyısında bulunan ve kamuya ait olan İzzet Arseven Orman Parkı’nın yine 5 yıllığına ihaleye çıkarıldığını ancak kararın Edirne halkının itirazlarıyla geri çekildiği bilgisine ulaşırız.
Edirne’de 2015 yılında yaşanılan büyük sel felaketinden sonra kullanılamaz hale gelen ve bir müddet kapalı kalan Söğütlük Kent Ormanı, İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü ile imzalanan protokolle 29 yıllığına Edirne Belediyesine devredilmişti. Yapılan bu devir sonunda alan içinde iyileştirmeler yapılmış ve eski günlerde olduğu gibi kent halkının buluşma yeri olmuştu. Halk ücretsiz bu alanlardan faydalanmaktaydı. Belediyenin açmış olduğu kafeterya hizmetiyle de halka ucuz alkolsüz sıcak-soğuk yiyecek ve içecek ve kahvaltı hizmeti verilmekteydi.
Söğütlük Edirne Kent Ormanı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Makamının 26.06.2019 tarihli ve 147615 sayılı OLUR’ u ile “Doğal Sit-Nitelikli Doğal Koruma Alanı” olarak tescil edilmiştir. [3] Asker Söğütlüğü Devlet Ormanı (13 ha), Pazarkule Devlet Ormanı (16,5 ha), Karaağaç Söğütlüğü Devlet Ormanı (65 ha) olmak üzere toplam 94,5 hektarlık alan [4], Karaağaç mahallesinin doğal sit alanı sınırlarını oluşturmaktadır. Kent ormanı kentimizin Karaağaç Mahallesi sınırları içinde yer almakta olup Karaağaç halkının da büyük bir kısmı geçimini tarım ile geçindirmekte, bölgedeki tarım alanlarında sebze ve meyvecilik yetiştirmektedir. Ormanların en büyük katkılarından biri de içinde barındırdığı Tozlayıcılar – ör. arılar, kelebekler ve bombus arıları vd.- dır. Yapılan bir araştırmada tozlayıcılar AB’de mahsul üretimine yıllık tahmini 3,7 milyar € değerinde katkıda bulunmaktadır.[5] Doğal olarak karaağaç bölgesinde de tarımın gelişmesine katkısı göz ardı edilmemelidir.
Nehir taşkınlarının önlenmesi amacıyla nehir kenarının betonlaştırılması ile ilgili yapılan çalışmalar bu tarihi ormanın seyir güzelliğini bozduğu ve nehir kenarında oluşturulan kamelyalarında kent halkından bazı kişilerce zaman zaman kötü kullanımından doğan bazı sıkıntıların yaşanıldığı da bilinmektedir.
Tüm bunlara rağmen bu alan “3 Nehir, 1 Şehir” projesi kapsamında “Millet Bahçesi” adıyla ihaleye çıkılmış olup halk arasında endişeleri beraberinde getirmiştir. Aslında “Millet Bahçesi” adlı projenin özeti halkla, sivil toplum kuruluşlarıyla iletişim kurularak paylaşılsa halk arasında böyle bir endişeli durum yaşanmayacaktır. Halkın görüşünü almak için bir kamuoyu araştırması yapılarak anket düzenlenebilir, halkın bilgilendirilmesi sağlanabilirdi.
Mesire yerleri A, B, C veya D tipi olarak sınıflandırılmaktadır. “Millet Bahçesi”, hangi sınıf içinde değerlendirilecektir? Halk buraya ücretsiz girebilecek midir? Ücretsiz spor, piknik ve kamp alanları olacak mıdır? Alkollü içecekler serbest olacak mı? İzzet Arseven’in adı yine bu alanda yaşatılmaya devam edecek midir? Kent halkında bu sorular sorulmakta, yanıtını bulamayınca kafalarında soru işareti oluşmakta ve kaygı duymaktadırlar.
Yapılan itirazlar neticesinde Ankara 14.İdare Mahkemesi Söğütlük Millet Bahçesi projesini 23 Mart 2023 tarihinde vererek projeyi iptal etmiştir.
Proje’nin iptalinden sonra mahkeme kararında belirtilen hususlar dikkate alınmış olacak ki Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Toplu İdaresi Başkanlığınca (TOKİ) Millet Bahçesi’nin yapımı çalışmaları sürdürülmüştür.
Edirne için üretilen her projenin, kentin kültürel ve sosyal değerleriyle bütünleştiğinde çok daha anlamlı ve kalıcı olacağına inanıyorum. Bu düşünceyle hazırladığım ve söğütlük alanı içinde oluşturulacak “Edirne Kültür Yolu” içerisinde “Edirne Şehir Tarihçileri Parkı” adlı projeyi Sayın Valimizle paylaşmıştım. Projeye ilgi göstermişti ve ardından İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne teslim etmiştim. Ne yazık ki, proje uygulanmadı. Oysa Avrupa’da veya Amerika’da benzer ormanlık alanları gezdiğinizde, mutlaka kentin tarihine dair bilgilendirici bölümlere rastlarsınız. Bu tür uygulamalar, toplumu bilgilendirme ve eğitme, dolayısıyla kent halkında kent kültürü ve kentlilik bilincinin gelişmesi açısından son derece önemli; çünkü eğitim ve farkındalık her alanda temel bir gerekliliktir.
Yapımı tamamlanan “Edirne Söğütlük Millet Bahçesi”nde, Piknik alanları, spor sahaları, çocuk oyun alanları, etkinlik çayırı, kır kahvesi ile sosyal tesisle birlikte bisiklet, ve gezi yolu ve vatandaşların kullanacağı saltanat kayıkları için iskele ve birçok sosyal donatılar bulunmaktadır.
Yapılan çalışmalar neticesinde çevre haftası kapsamında 2 Haziran 2025 günü saat: 17.00’de düzenlenen törenle Edirne Söğütlük Millet Bahçesi vatandaşların kullanımına açıldı. Halkın ücretsiz, araçların ücretli olduğu millet bahçesinin girişinde “İzzet Arseven Şehir Ormanı” adıyla yaşatılması sevindiricidir. Ancak söğütlüğün ticarileştirilmemesi adına yaptığı mücadele sonucu öldürüldüğü düşünülürse bugün gelindiği nokta da düşündürücüdür.
Yapılan çalışmalar ile Millet Bahçesi’nin 515 dönümlük alanın 410 dönümü yeşil alan olarak düzenlendi. Yenilenen alanda ortalama 5 yaşında 2 bin 336 ağaç dikildi. Alan gül, lale gibi çiçeklerle süslendi.
Söğütlük Millet Bahçesi’ne 5 kilometresi orman içinden ve Meriç Nehri kenarından geçen bisiklet yolu ile 10 kilometre uzunluğunda doğal zeminli patika yol inşa edildi. Nehir kenarında taşkın riski oluşturmayacak şekilde basamaklı oturma alanları ile ormana 64 çeşme yapıldı.
Açılışın ardından gittiğimde, söğütlük alanına araçlarıyla gelen birçok ailenin girişin ücretli (Otopark Ücretli) olması nedeniyle araçlarıyla içeri girmediği ve bu durumun zaten yoğun olan Karaağaç Lozan Caddesi’ndeki trafiği daha da artırdığını gözlemledim. Alanda yaptığım gezide, ormanlık bölge içinde yer alan yürüme ve bisiklet yollarının betonla yapılmış olması dikkatimi çekti. Oysa bu yollar çim taş kullanılarak da daha doğa dostu şekilde düzenlenebilirdi. Ayrıca, çürüyen ya da tehlike oluşturan ağaçların kesilmesiyle ormanlık alanda ağaç yoğunluğunun azaldığı görülüyor. Meriç Nehri kıyısında oluşturulan oturma alanlarının ise halk tarafından oldukça ilgi göreceğini düşünüyorum.
Aslında düzenleme yapılırken, eski Söğütlük’ün ruhunu da yaşatacak bölümlere yer verilebilirdi. Örneğin, eskiden nehir kıyısında tahtadan yapılmış, halkın oturabildiği alanlar bulunurdu. Bu tür alanlar, yazının kapağındaki yağlı boya tablodan da görülebileceği gibi geçmişteki Söğütlük atmosferini yansıtırdı. Çocukluğumuzda bu alanlardan yer kapmak için erkenden giderdik… Kente ait geçmişle bugünü birleştiren bölümlerin de düzenleme sürecine dâhil edilmesi, Edirnelilerin bu alanı gezerken kendi anılarını da yeniden yaşamalarına imkân tanıyabilirdi.
Kent halkının sosyal yaşamında önemli yer tutan mangal’ın yasak oluşu ile oto park ücretinin de 100.-TL olarak belirlenmesi kent halkını pek memnun etmiş gibi durmuyor. Sonuçta idare mahkemesi kararına rağmen proje değişikliğiyle sürdürülen çalışmalarla açılan Millet bahçesini kentimize hayırlı olsun. Söğütlük Yerleşkesinde yaklaşık 50 personel görev yapacak olup güvenlik amacıyla 200’e yakın kamera ile millet bahçesi izlenecektir. [6]
Tabi merak edilen ne kadar para harcandığı?
Kapak Yağlı Boya Tablo: Tayyip Yılmaz
Bir yanıt yazın